Điều khiến các tờ báo điện tử bất an nhất là doanh thu quảng cáo trực tuyến từng đặt nhiều kỳ vọng nay cũng rơi vào tình trạng ế ẩm. Đang bị đe dọa không chỉ là mô hình lợi nhuận truyền thống của ngành báo chí và các nhà khai thác đằng sau nó, mà còn là giá trị của bản thân tin tức.

Trước tình thế khó khăn, việc nghiên cứu và triển khai các hình thức thu phí đang được ngành báo chí đặt lên hàng đầu với tốc độ và tần suất chưa từng có. Ngày càng có nhiều tờ báo quay trở lại với người tiêu dùng, hy vọng sẽ phá vỡ khuôn mẫu tin tức trực tuyến miễn phí lâu nay và thu một khoản phí nhỏ từ độc giả cho mỗi lần nhấp vào tin tức.

Quảng cáo trực tuyến khó có thể lật ngược tình thế

Sau khi trải qua tác động to lớn ban đầu của Internet đối với số lượng độc giả và doanh thu quảng cáo của ngành báo truyền thống, các tờ báo lớn đã tiến hành một cuộc phản công lớn - bằng cách tạo ra một phiên bản trực tuyến để thu hút độc giả mới. Đồng thời, điều quan trọng hơn là hy vọng sẽ bù đắp cho doanh thu quảng cáo trên báo in đang bị thu hẹp thông qua chiếc bánh khổng lồ là quảng cáo trực tuyến.

Tuy nhiên, cuộc suy thoái kinh tế do khủng hoảng tài chính gây ra hơn 10 năm trước đã xóa sổ điểm tăng trưởng duy nhất của ngành báo chí. Trong khi đó, Internet luôn chỉ có một mô hình lợi nhuận, một mô hình dành cho các nhà quảng cáo trả tiền và mô hình kia là dành cho người tiêu dùng.

Theo nghiên cứu được thực hiện bởi Pew Research Center, một cơ quan nghiên cứu Internet của Mỹ, Internet đã vượt qua báo chí truyền thống lần đầu tiên vào năm 2008 và trở thành nguồn cung cấp tin tức trong nước và quốc tế chính cho người dân Mỹ. Kể từ khi con đường đến với quảng cáo trực tuyến gặp nhiều thất bại, báo chí thu phí dường như là hy vọng duy nhất để cứu ngành báo chí.

Từ đăng ký trực tuyến đến thanh toán vi mô

Trên thực tế, báo chí thu phí không bao giờ là điều mới mẻ, chỉ là trong thời đại Internet tràn ngập tài nguyên, chỉ có một số tờ báo dựa vào nội dung xuất sắc để khiến độc giả Internet sẵn sàng trả tiền.

Ngoài Wall Street Journal, đã ghép thành công mô hình người dùng tính phí với Internet, thì Financial Times là một ví dụ khác về việc thu phí báo chí. Mô hình này hiện vẫn được áp dụng, đây cũng là giải pháp tối ưu để các tờ báo điện tử tại Việt Nam có thể học hỏi và triển khai thí điểm.

Sau khi trải qua nỗi đau của việc sụt giảm một phần ba doanh thu quảng cáo trong quý đầu tiên của năm 2009, Wall Street Journal đã theo sau thông báo của News Corporation về tốc độ thu phí nội dung trực tuyến trên các tờ báo công cộng như The Times of London vào năm 2009, được chính thức phát hành vào tháng 5.

Tờ báo này được lên kế hoạch giới thiệu một hệ thống thanh toán vi mô để tính phí những người không đăng ký thỉnh thoảng truy cập và duyệt một bài báo nào đó để kiếm một nguồn thu nhập khác ngoài đăng ký trực tuyến.

Theo tầm nhìn của mình, ấn bản trực tuyến của The Wall Street Journal sẽ tính phí theo các danh mục tin tức khác nhau, thu hút độc giả đọc qua, tích lũy mức độ phổ biến với các tin tức xã hội miễn phí thú vị và bắt mắt, đồng thời thu phí mọi mẩu tin có chứa thông tin chuyên nghiệp với một khoản phí nhất định.

Cho dù đó là đăng ký trả phí hay thanh toán vi mô, các tờ báo truyền thống đang đối mặt với cuộc khủng hoảng sinh tồn, không chỉ ngành báo chí, đang tích cực tìm kiếm sự đổi mới và thay đổi, áp dụng nhiều phương thức khác nhau, gấp rút yêu cầu độc giả kiếm thêm thu nhập.

Khi tính toán giới thiệu việc đọc trả phí, hầu hết các tờ báo đều tuân theo một nguyên tắc cơ bản, đó là mức độ sẵn sàng trả tiền của độc giả để đọc tỷ lệ nghịch với quy mô khán giả tiềm năng của tin tức - tin tức càng chuyên nghiệp thì lượng độc giả càng lớn. Càng nhỏ, giá trị kinh tế phát triển càng cao.

Trên trang web chính thức của ESPN, một kênh thể thao truyền hình cáp chuyên nghiệp, các chương trình có nhiều khả năng thu hút sự chú ý của những người hâm mộ thể thao có kinh nghiệm đã bị khóa để người dùng trả phí sử dụng độc quyền.

Thomson Reuters cũng từng lên kế hoạch nâng cấp phần mềm điện thoại di động của mình để tính phí những người dùng đăng ký nhận tin tức của hãng qua BlackBerry và iPhone. Ngay cả Disney cũng đã cho ra mắt các dịch vụ kỹ thuật số dựa trên đăng ký ngay sau đó.

Báo chí thu phí sẽ trở thành xu hướng của các tờ báo điện tử tại Việt Nam?

Đến thời điểm hiện tại đã là sau 10 năm. Khi nền kinh tế phục hồi trở lại, những tờ báo nói trên vẫn duy trì thành công các hình thức thu phí khác nhau. Dù vẫn còn nhiều rào cản về thói quen của độc giả và sự ảnh hưởng của các nền tảng tin tức miễn phí không chính thống trên internet, nhưng mối hiểm họa sinh tồn đã không còn là gánh nặng của họ.

Dù hình thức báo chí thu phí đã trở thành xu hướng phổ biến ở nhiều quốc gia, tuy nhiên ngành báo chí Việt Nam vẫn đang trong “mớ bòng bong”, chưa tìm được lối ra để thống nhất các hình thức thu phí phù hợp.

Các giải pháp đã và đang được đưa ra, tất cả sẽ được nghiên cứu, hoàn thiện và đánh giá mức độ khả thi để có thể kịp thời triển khai rộng rãi. Khi bài toán kinh tế trở thành vấn đề sinh tồn với các tờ báo điện tử, việc cần là nhanh chóng áp dụng những hình thức thu phí phù hợp.

Với những giải pháp phù hợp và thống nhất, thói quen đọc tin tức có trả phí của độc giả chắc chắn sẽ trở thành một xu hướng trong thời gian tới.

Điệp Lưu

Xây dựng nền tảng, hệ sinh thái cho báo chí thu phí như thế nào?

Những khái niệm tưởng chừng như không liên quan đến báo điện tử nhưng đã bắt đầu gắn liền mật thiết với sự chuyển dịch của báo chí thu phí.

Bên cạnh đó, theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 6 Thông tư số 20 năm 2016 của Bộ Xây dựng hướng dẫn thực hiện một số nội dung của Nghị định số 100 năm 2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý NƠXH, đối với phần kinh doanh thương mại trong dự án NƠXH quy định tại điểm b và c khoản 1 Điều 9 Nghị định số 100 (được xác định cụ thể trong dự án xây dựng NƠXH được cấp có thẩm quyền phê duyệt) thì chủ đầu tư được bán, cho thuê, cho thuê mua theo giá kinh doanh thương mại (trong cơ cấu giá đã bao gồm cả tiền sử dụng đất) cho các đối tượng có nhu cầu để bù đắp chi phí đầu tư NƠXH, góp phần giảm giá bán, giá cho thuê, giá cho thuê mua NƠXH và giảm chi phí quản lý, vận hành NƠXH của dự án.

Như vậy, Nghị định số 100 năm 2015 của Chính phủ và Thông tư số 20 năm 2016 của Bộ Xây dựng không quy định hạn chế về đối tượng được mua, thuê, thuê mua phần diện tích sàn nhà ở của dự án NƠXH để bán, cho thuê, thuê mua theo giá kinh doanh thương mại.

Tuy nhiên, theo quy định tại khoản 2 Điều 159 Luật Nhà ở năm 2014; khoản 1 Điều 75 Nghị định số 99 ngày 20/10/2015 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Nhà ở và khoản 2 Điều 75 Nghị định số 99 (được sửa đổi, bổ sung tại khoản 22 Điều 1 của Nghị định số 30/2021/NĐ-CP) thì tổ chức nước ngoài chỉ được mua, thuê mua nhà ở thương mại (căn hộ chung cư, nhà ở riêng lẻ) trong dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại, trừ khu vực bảo đảm quốc phòng, an ninh theo quy định của pháp luật.

“Đối chiếu với các quy định nêu trên thì tổ chức nước ngoài không được mua và sở hữu nhà ở đối với nhà ở thương mại trong dự án NƠXH”, Bộ Xây dựng nêu rõ. 

Dừng việc cho chuyên gia nước ngoài ở các dự án NƠXH

Tháng 4 vừa qua, tại buổi làm việc về một số nội dung liên quan đến dự án khu NƠXH Vân Trung, xã Vân Trung, huyện Việt Yên (Bắc Giang), Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phan Thế Tuấn đã nhất trí với đề xuất của Sở Xây dựng về việc dừng lưu trú của chuyên gia tại một số công trình của dự án.

Lãnh đạo tỉnh Bắc Giang yêu cầu Công ty TNHH Fugiang, chủ đầu tư dự án di chuyển các chuyên gia ra khỏi các khu nhà của dự án. 

Đồng thời, yêu cầu Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh tăng cường công tác quản lý lao động nước ngoài tại các khu công nghiệp theo quy định; theo dõi, đôn đốc việc di chuyển của các chuyên gia đang lưu trú ra khỏi các khu nhà của dự án chậm nhất vào ngày 20/4/2022. Hỗ trợ tìm các địa điểm, vị trí lưu trú mới cho chuyên gia (trong trường hợp được đề nghị hỗ trợ)…

Cũng liên quan đến vấn đề về NƠXH, tại Bắc Giang, thời gian qua, báo chí phản ánh về việc dự án NƠXH ở Khu đô thị thị trấn Nếnh (Việt Yên) dù chưa đủ điều kiện bán căn hộ nhưng xuất hiện một số điểm tư vấn đặt cọc, giữ chỗ mua nhà. 

Đây là dự án do liên danh Công ty cổ phần Khu công nghiệp Sài Gòn - Hải Phòng và Công ty cổ phần Đầu tư phát triển bền vững EVERGREEN Bắc Giang làm chủ đầu tư.

Chủ đầu tư đã ký hợp đồng với Công ty cổ phần Dịch vụ bất động sản EverLand (Công ty EverLand) thực hiện truyền thông dự án như: Cung cấp thông tin và tư vấn sản phẩm của dự án; tìm kiếm đối tác, khách hàng có nhu cầu mua hoặc thông qua đơn vị thứ ba thực hiện trong phạm vi công việc tại hợp đồng.

Theo Công an tỉnh và UBND huyện Việt Yên, tại thời điểm kiểm tra chưa thu thập được hồ sơ, tài liệu liên quan đến việc kinh doanh bất động sản tại dự án của chủ đầu tư.

Tuy nhiên, dù chỉ ký hợp đồng làm công tác truyền thông với chủ đầu tư nhưng Công ty Everland đã tự ý ký "văn bản thỏa thuận", nhận tiền "đặt cọc" để bảo đảm việc khách hàng hoặc người của khách hàng tìm kiếm (người đủ điều kiện mua sản phẩm của dự án theo quy định) được ký hợp đồng hợp tác đầu tư hoặc hợp đồng mua bán sản phẩm với chủ đầu tư khi dự án đủ điều kiện được giao dịch.

Toàn bộ số tiền đặt cọc sẽ được khấu trừ vào lần thanh toán đầu tiên khi khách hàng ký hợp đồng với chủ đầu tư (nội dung trong văn bản thỏa thuận của Công ty Everland với khách hàng).

Theo Sở Xây dựng Bắc Giang, căn cứ Luật kinh doanh bất động sản, việc tìm kiếm khách hàng, ký văn bản thỏa thuận và nhận tiền đặt cọc để bảo đảm việc được ký hợp đồng hợp tác đầu tư, hợp đồng mua bán nhà với chủ đầu tư khi dự án đủ điều kiện được giao dịch đã hình thành hành vi môi giới bất động sản.

Sở Xây dựng cho rằng hành vi này là quan hệ dân sự, không được quy định, điều chỉnh bởi Luật kinh doanh bất động sản và các văn bản hướng dẫn nên Sở chưa xem xét, xử lý. Tuy vậy, Thanh tra Sở Xây dựng tỉnh Bắc Giang đã lập biên bản vi phạm hành chính đối với hành vi không thực hiện chế độ báo cáo theo quy định của Công ty Everland.

Sau đó, UBND tỉnh Bắc Giang đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động kinh doanh bất động sản đối với Công ty Everland.

Theo UBND tỉnh Bắc Giang, doanh nghiệp trên vi phạm quy định về kinh doanh dịch vụ bất động sản. Cụ thể, không thực hiện chế độ báo cáo theo quy định (theo Luật kinh doanh bất động sản và chế độ báo cáo được quy định tại nghị định 117/2015 của Chính phủ về xây dựng, quản lý và sử dụng hệ thống thông tin về nhà ở và thị trường bất động sản).

Do đó, UBND tỉnh Bắc Giang xử phạt Công ty Everland 140 triệu đồng. Đồng thời buộc Công ty Everland thực hiện chế độ báo cáo theo quy định.

Thuận Phong